Adalet Ve Kalkınma Partisi’nin ‘Başkanlık Sistemi’ Önerisi Üzerine Değerlendirme

ÖZ. Bu çalışmada, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) tarafından hazırlanan başkanlık sistemi önerisi ele alınmaktadır. Çalışmada, öncelikle, taslağın temel siyasal kurumlar konusunda getirdiği temel düzenlemeler incelenmektedir. Bu çerçevede, taslağın iç mantığı sergilenerek, nasıl bir siyasal rejim öngördüğü ortaya konmaktadır. Kamuoyundaki tartışmalarda, AKP taslağı, başkanlık sisteminin ideal tipi sayılan ABD başkanlık sisteminden önemli farklılıklara sahip bulunduğu için eleştiriye uğramıştır. Bu nedenle, taslağın ABD başkanlık sistemi ile karşılaştırılması önem kazandığından, ABD örneği ile karşılaştırılmalı olarak incelenmektedir. Çalışmada üzerinde durulan bir başka başlık, başkanlık sisteminin meşrulaştırılma biçimleri ve üzerine yürütülen tartışmalar olmuştur. Bu çerçevede, özellikle, parlamenter sistem ve başkanlık sisteminin yönetilebilirlik ve sürdürülebilirlik açısından karşılaştırılması önem taşımaktadır. Bir başka önemli başlık, bu iki sistemin olası kriz potansiyelleri ve krizlerle başa çıkma kapasiteleri olmaktadır. AKP taslağı, temel siyasal kurumlar arasında Başkan’a ağırlık tanımaktadır. Nitekim, taslağa yönelik en temel eleştiriler, kuvvetler ayrılığı ilkesinin ihlal edildiği ve yürütmenin yasama ve yargıya hakimiyet kurduğudur. Bu durumun otoriterizm tehlikesini beslediği kaygıları dile getirilmektedir. Bu nedenle, taslağa yönelik otoriterizm tartışmaları üzerinde de durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Başkanlık Sistemi, Parlamenter Sistem, Anayasa, Demokrasi, Otoriterizm

AN EVALUATION ON JUSTICE AND DEVELOPMENT PARTY’S PROPOSAL OF THE PRESIDENTIAL SYSTEM

ABSTRACT. This study aims at analyzing the proposal of the presidential system suggested by the Justice and Development Party (AKP) for Turkey. At the first step, the basic regulations that the proposal targeted to impose on the political institutions will be discussed. In this context, displaying the inner logic of the proposal will show us what kind of political regime is targeted. The proposal of AKP has been criticized due to its crucial differences from the ideal type of presidential system, namely American model. Fort his reason, this paper, will handle a comparison between the American model of presidential system and the one contained in the AKP’s proposal. Another important point, that this study will emphasize, is how the presidential system is argued and legitimized in the public discussion. In order to legitimize presidentialism, it has been compared with the parliamentarism in the perspectives of manageability and sustainability. Besides, the potentiality of both systems to create crisis and to cope with them has been discussed. As a result, we could say that, AKP’s proposal gives priority to the president against all other political institutions like legislative and judicial organs. Though, the principal criticism is that the proposal ignores the important doctrine of democracy, the separation of powers and could result with the domination of one organ on others also give rise to questions about authoritarianism.

Keywords: Presidential system, parliamentarism, democracy, authoritarianism, the proposal on the constitutional amendment.

Adalet Ve Kalkınma Partisi’nin ‘Başkanlık Sistemi’ Önerisi Üzerine Değerlendirme Faruk ATAAY Alternatif Politika, Cilt 5, Sayı 3, Aralık 2013