Politics Of Gender In The Recent Democratic Transitions In The Middle East And North Africa

ABSTRACT. The weakness of a direct causality between democratic transitions and women-friendly outcomes remains a major finding of research on the gendered impacts of transition processes. In the recent Arab uprisings leading to regime changes in the Middle East and North Africa (MENA), women’s mobilization was a significant aspect of the regime changes. By contextualizing the gender dynamics and the outcomes of the democratic transitions in Tunusia, Egypt, Morrocco and Libya, this article analyzes and compares Arab women’s transitional politicization. It also inquires into women’s roles, demands and predicaments within the patriarchal structures of the transitional polities. These transitions presented both opportunities as well as challenges for Arab women under new constellations of balance of power in their respective political systems, which led to the rise of a new gender agenda. It is contended here that specific structural and agency-related factors have been intertwined to constrain women’s transitional mobilization and the post-transitional quest for empowerment. The fragility of the gender equality agenda in the post-dictatorship Arab world has been shaped, to large extent, by the legacies of previous state-led gender equality projects on by women’s (pro-) feminist activism, as well as by the nature of the transition processes and women’s civil society participation during and in the aftermath of the transitions.

Keywords: Democratization, Transition, Gender, Mobilization, Feminism, Patriarchy.

ÖZ. Demokrasiye geçiş süreçleri ve kadın-dostu sonuçlar arasındaki doğrudan nedensellik ilşkisinin zayıflığı, geçiş süreçlerinin toplumsal cinsiyet açıcından sonuçlarını inceleyen araştırmaların önemli bir bulgusudur. Orta Doğu ve Kuzey Afrika (MENA)’daki rejim degişimlerini getiren son dönem Arap ayaklanmalarında, kadınların hareketliliği demokrasiye geçişin önemli bir boyutunu oluşturmuştur. Bu makale, Tunus, Mısır, Fas ve Libya’daki geçiş süreçlerinin toplumsal cinsiyet dinamiklerini ve sonuçlarını kendi bağlamlarında değerlendirilmekte ve Arap kadınlarının bu süreçteki siyasallaşmasını inceleyerek karşılaştırmaktadır. Çalışmada kadınların rollerine, taleplerine ve erkek-egemen dinamikler altındaki geçiş dönemi açmazlarına da bakılmaktadır. Bu geçiş süreçleri Arap kadınlarına, siyasi sistemin değişen güç dengelerinin altında oluşan yeni toplumsal cinsiyet gündemi içinde hem fırsatlar hem de karşıkoyuşlar getirmiştir. Makalede, kadınların demokrasiye geçiş dönemi hareketliliğini ve sonrasındaki güçlenme arayışını yapısal ve aktörlere içkin belirleyicilerin içiçe geçerek kısıtladığı öne sürülmektedir. Diktatörlükler sonrasındaki Arab dünyasında, toplumsal cinsiyet eşitliği gündeminin kırılganlığı, büyük ölçüde, geçmiş dönemdeki devlet eliyle yürütülen eşitlik projelerinin kadınların (pro-)feminist aktivizmi üzerindeki mirası, geçiş döneminin doğası ve geçiş sonrasındaki kadınların sivil topluma katılımı ile şekillenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Demokratikleşme, Geçiş, Toplumsal Cinsiyet, Hareketlilik, Feminizm, Erkek Egemenliği.

Politics Of Gender In The Recent Democratic Transitions In The Middle East And North Africa Canan Aslan AKMAN Alternatif Politika, Cilt 7, Sayı 1, Nisan 2015