Sendika-Siyaset İlişkilerinin Kesişim Noktasında Öğrenci Sendikacılığı: Bir Siyaset Yapma Alanı Olarak Genç-Sen

ÖZ. Askeri Darbesi Türkiye’de pek çok alanda olduğu gibi yükseköğretim alanında ve toplumsal örgütlenmeler üzerinde önemli sonuçlar doğurmuştur. Sendikal hareket, gerek yeni yasal düzenlemeler gerekse sendikaların kapatılması ve sendikacıların büyük bir bölümünün tutuklanmasının ardından büyük darbe yemiştir. Yükseköğretimde ise Yükseköğretim Kurumu’nun kurulması ve üniversitelerde bilimsel ve idari özgürlüklerin kısıtlanması sonucunda öğrenciler yeni disiplin yönetmelikleriyle karşı karşıya kalmıştır. Bunun yanında, neoliberal politikaların ülke ekonomisine hâkim olmaya başlamasıyla yalnızca ekonomik aktörler değil üniversite de etkilenmiş, diplomalı işsizliğin artması öğrencileri güvencesizliğe itmiştir. 1980 öncesi toplumsal muhalefetinin temel aktörleri olan sendikalar ve öğrenciler böylece 1990’li yıllarda siyasetin normalleşmesi sürecinde yeniden örgütlenme stratejileri arama yoluna gitmişlerdir. 1991 yılında yeniden açılan DİSK de bu bağlamda öğrenciler arasında örgütlenmeye giderek Türkiye’nin ilk ve şimdilik tek öğrenci sendikası Genç-Sen’in kuruluş sürecini başlatmıştır. 2007 yılında kurulan Genç-Sen öğrencilerin sendika kurmasının önündeki yasal engellere rağmen fiilen varlığını sürdürmüş, eski ve yeni toplumsal muhalefet aktörlerinin buluştuğu yeni bir sendikacılık modeli olarak yerini almıştır. Bu süreçte kendilerine yeni bir ifade alanı bulan öğrenci gençlik Genç-Sen’de bir yandan öğrenci sendikacılığını öğrenirken bir yandan da geleneksel solun eylem yöntemlerini ve söylemlerini kullanmayı sürdürerek kendilerine sendikal alan aracılığıyla yeni bir siyaset yapma alanı açmıştır. Bu açıdan Genç-Sen öğrenci sendikacılığı ve öğrenci gençliğin siyasi eğilimlerini incelemek açısından önemli bir toplumsal muhalefet aktörü olarak ortaya çıkmıştır. Biz de çalışmamızda öncelikle öğrenci sendikacılığının kuruluş sürecine dair sonra da öğrenci sendikacılığına dair yasal düzenlemelerden bahsettik. Daha sonra Genç-Sen’in kurulusuyla sonuçlanan süreci ve Genç-Sen’in işleyişini inceleyerek bir öğrenci sendikasının Türkiye’de öğrenci sendikacılığının, toplumsal hareketlerin ve sendika-siyaset ilişkilerinin 4 yıllık zaman dilimi içerisinde nasıl dönüştüğünü anlamaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler: Sendikacılık, Toplumsal Hareketler, Sendika-Siyaset İlişkileri, Öğrenci Sendikacılığı, Öğrenci Gençlik

ABSTRACT. The military coup of 12 September 1980 had many impacts on higher education and social movements in Turkey. The trade union movement had been damaged because of the legal regulations and restrictions and the closure of many unions and arrestment of most of the trade union activists. Students found themselves confronted with new discipline rules with the foundation of the Council of Higher Education and the restriction of scientific and administrative liberties in universities. In addition to this, the acceleration of the neoliberal economic policies in the country had effected not only the actors of the economic sphere but also the University. The students were pushed into precarity finding themselves faced to unemployment after graduation. Thus, trade unions and the students, major actors of the social protests before the 1980s, started to search for new organization and mobilization strategies in the 1990s by the normalization of the political life. The Confederation of Progressive Trade Unions, DİSK, refounded in 1991, triggered the process of the foundation of the first and till today the only student union in Turkey, Genç-Sen. Genç-Sen, founded in 2007, managed to continue its activities in spite of the legal interdictions in front of the foundation of a union by students and took its place as a new model of trade unionism where the collective action cultures of traditional and new social protest actors meet. Thus, the student youth has opened itself a new place to make politics through the trade unions' sphere by adopting the collective action repertories and discourses of the traditional leftwing activists while learning the student unionism. Therefore, Genç-Sen has become an important social protest actor in order to analyze the student unions and the political tendencies of the student youth. Along our study on Genç-Sen, we aimed to explain firstly of the legal regulations that have effects on the foundation process of the student union. Then, we tried to understand the point where the student unionism, social movements and the relations between politics and trade unions arrived by analyzing the functioning of Genç-Sen in 4 years' time.

Keywords: Trade Unions, Social Movements, Relations Between Trade Unions and Politics, Student Unions, Students, Youth.

Sendika-Siyaset İlişkilerinin Kesişim Noktasında Öğrenci Sendikacılığı: Bir Siyaset Yapma Alanı Olarak Genç-Sen Işıl ERDİNÇ Alternatif Politika, Cilt 5, Sayı 2, Eylül 2013