“EŞREF-İ MAHLÛKAT” İLE “EŞ’ŞER-İ MAHLÛKAT” ARASINDA İNSAN, EKOELEŞTİRİ VE DÜZ DÜNYACILAR ROMANI

ÖZ. Ekoeleştiri, 20. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan ve küresel ısınmadan temiz su ihtiyacına, canlı çeşitliğinin azalışından kuraklığa giderek derinleşen ekolojik krize dikkat çekmeye ve buna karşı önlem almaya çalışan politik bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, temel olarak yeryüzünde yalnız olmadığımızın altını çizerek tüm canlıların eşit olduğu ve var olduğu için yaşam hakkına sahip olduğu fikrine dayanmaktadır. Ekoeleştiri, insanla çevresi arasındaki ilişkiyi inceleyerek ekolojik prensiplerin edebiyata uyarlanmasını ve böylece yüzyıllardır egemen olan insan merkezci anlayışı yerinden ederek yeryüzü merkezliliği hedefler. Çalışmada Sezgin Kaymaz’ın Düz Dünyacılar (2023) romanı ekoeleştirel perspektifle analiz edilecektir. Hayvanlara yönelik şiddeti konu alan roman, ekoeleştirinin temel ilkesi olan bütünsellik fikrinden hareket etmektedir. Bu çerçevede roman, zaman zaman dini referanslarla da meşruiyeti sağlanan insan merkezci söylemi eleştirip reddederek insanlara uyanma çağrısında bulunmaktadır. Bu nedenle, romanda, bütünün bir parçası olduğumuz ve birbirimize bağlı olduğumuz vurgusu yapılırken yeryüzüne, yeryüzündeki tüm canlılara karşı sorumlu olduğumuz sıklıkla hatırlatılır. Hayvanlara yönelik zulmün yasalaştığı, nefretin aşılandığı ve kötülüğün sıradanlaştığı günümüzde konuya tekrar tekrar eğilmek gerekmektedir. Çalışma, romanın getirdiği ekolojik bilinci ön plana çıkarmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler: Ekoeleştiri, Edebiyat, Roman, Düz Dünyacılar, Sezgin Kaymaz.

THE HUMAN BETWEEN “THE MOST NOBLE OF CREATURES” AND “THE MOST WICKED OF CREATURES”, ECOCRITICISM AND THE DÜZ DÜNYACILAR NOVEL

ABSTRACT. Ecocriticism is a political approach that emerged towards the end of the 20th century and attempts to draw attention to the deepening ecological crisis from global warming to the need for clean water, from the decrease in biodiversity to drought, and to take precautions against it. This approach is fundamentally based on the idea that all living things are equal and have the right to live because they exist, underlining that we are not alone on earth. Ecocriticism aims to adapt ecological principles to literature by examining the relationship between humans and their environment, thus displacing the anthropocentric understanding that has dominated for centuries and becoming earth-centered. In this study, Sezgin Kaymaz's novel Düz Dünyacılar (2023) will be analyzed from an ecocritical perspective. The novel, which deals with violence against animals, starts from the idea of ​​holism, which is the basic principle of ecocriticism. Within this framework, it criticizes and rejects the anthropocentric discourse, which is sometimes legitimized by religious references, and calls on people to wake up. Therefore, while emphasizing that we are part of the whole and interconnected in the book, it is frequently reminded that we have a responsibility towards the earth and all living things on earth. In today's world, where cruelty towards animals has become legal, hatred has been instilled and evil has become commonplace, the issue needs to be addressed again and again. The study aims to highlight the ecological awareness brought by the novel.

Keywords: Ecocriticism, Literature, Novel, Düz Dünyacılar, Sezgin Kaymaz.

* Arş. Gör., Kilis 7 Aralık Üniv., İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, Kilis, Türkiye, hulyakasikci1991@gmail.com, ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-9371-0567

Kaynak Göster:

Kaşıkcı, Hülya (2025), "'Eşref-i Mahlûkat' İle 'Eş’şer-i Mahlûkat' Arasında İnsan, Ekoeleştiri ve Düz Dünyacılar Romanı", Alternatif Politika, 17 (2): 480-504. DOI: https://doi.org/10.53376/ap.2025.17

“EŞREF-İ MAHLÛKAT” İLE “EŞ’ŞER-İ MAHLÛKAT” ARASINDA İNSAN, EKOELEŞTİRİ VE DÜZ DÜNYACILAR ROMANI Hülya KAŞIKCI Alternatif Politika, Cilt 17, Sayı 2, Haziran 2025