KAPİTALİZMDE TOPLUMSAL CİNSİYET VE SINIF İLİŞKİLERİ: TOPLUMSAL YENİDEN-ÜRETİM YAKLAŞIMLARININ BİR ELEŞTİRİSİ

ÖZ. Bu makale modern toplumlarda toplumsal cinsiyet ilişkilerinin kapitalist üretim biçimi ile bağı üzerine odaklanan ve Marksist siyasal iktisat eleştirisini benimseyen sosyalist-feminist literatürün teorik açılımlarını incelemektedir. Kapitalizm ile partiyarka arasındaki nedensellik ilişkisini toplumsal yeniden-üretim teorisi (TYT) çerçevesinde değerlendiren bu literatür yalnızca kadın hareketi için kayda değer bir katkı sunmakla kalmaz, aynı zamanda kapitalizmin nasıl işlediğine dair de verimli tartışmalara kapı açar. Bu doğrultuda, makale öncelikle TYT literatürüne zemin hazırlayan ve kapitalizmle patriyarka arasındaki bağı inceleyen 1970’lerdeki çalışmaları gözden geçirmektedir. Daha sonrasında, bu öncü literatürdeki açmazlar karşısında benimsenen farklı TYT yaklaşımlarını, bunların öne sürdükleri ideolojinin göreli özerkliği, üretim biçimlerinin eklemlenmesi ve kapitalist üretim ile yeniden-üretimin birliği mefhumları üzerinden, tematik bir şekilde incelemektedir. Nihayet TYT yaklaşımlarının kendi sınırlarını ve açmazlarını tarihsel materyalist perspektiften eleştiren bir tartışmayla sonlandırılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Toplumsal Yeniden-Üretim, Sınıf, Patriyarka, Toplumsal Cinsiyet, Feminizm.

GENDER AND CLASS RELATIONS IN CAPITALISM: A CRITIQUE OF SOCIAL REPRODUCTION APPROACHES

ABSTRACT. This article examines the theoretical insights developed on the basis of Marxian critique of political economy by Socialist-Feminist literature that focuses on the connection between gender relations and capitalist mode of production. This literature, which understands the causality relation between capitalism and women’s oppression within the framework of social reproduction theory, does not only provide a significant contribution to the women’s movement but also provokes fruitful discussions on the actual workings of capitalism. In order to appreciate the importance of this contribution, the article first reviews the preliminary attempts of the 1970s that focus on the connection between capitalism and patriarchy; it then goes on to examine, in a thematic way, the different approaches in social reproduction theory, adopted as response to impasses in this early literature, through notions of relative autonomy of ideology, articulation of modes of production, and unity of capitalist production and reproduction; and finally, it concludes with a critical discussion of the limits and impasses of social reproduction theories from a historical-materialist perspective.

Keywords: Social Reproduction, Class, Patriarchy, Gender, Feminism.

-----------

* Cihan ÖZPINAR, Dr., Portland State University, International & Global Studies, cozpinar@gmail.com, ORCID ID: https://orcid.org/0000-0001-5918-181X

KAPİTALİZMDE TOPLUMSAL CİNSİYET VE SINIF İLİŞKİLERİ: TOPLUMSAL YENİDEN-ÜRETİM YAKLAŞIMLARININ BİR ELEŞTİRİSİ Cihan ÖZPINAR Alternatif Politika, Cilt 12, Sayı 1, Şubat 2020